در میان فرشهای اسلامی سجاده فرش بیانگر یک سبک بسیار خاص در جهان فرش است. از نظر فنی هر قالی یا قالیچه میتواند با هدف نماز خواندن استفاده شود که از اینرو هر فرش کوچک میتواند یک فرش نماز یا فرش سجاده قلمداد شود.
با این حال، به نظر میرسد سجاده فرش به عنوان یک نوع خاص یا سبک خاصی در طول تاریخ طراحی فرش اسلامی پدیدار گشته است. آنچه که فرش سجاده را از لحاظ شکل و قالب متمایز میکند، استفاده از یک درگاه طاقی، با نقش و نگار طاقچه و موضوع "محراب" است.
در واقع بافت این فرشهای ویژه برای خواندن نماز را میتوان به عنوان یک نمونهی بارز از جنبههای عبادت در هنر اسلامی قلمداد کرد.
انواع طرحهای فرش سجاده
طرحهای فرش سجادهای را میتوان به سه قسمت عمده تقسیم بندی کرد:
1. سجاده فرش محرابی
2. فرش سجاده تشریفاتی
3. فرش سجادهای یکپارچه
میتوان گفت که پرفروشترین و محبوب ترین نوع فرش برای مسجد، سجاده فرش محرابی است.
در این نوع قالی همواره یک طاق محراب به کار میرود و این قوس محراب توسط ستونهایی احاطه گردیده که در اطراف آن نیز، اشکال هندسی و گل و بوته به شکل خلاقانهای منقوش گردیده است.
چه قبله متمایل باشد و چه مستقیم، فرش محرابی باید کاملا رو به روی قبله نصب شود. این نوع فرش سجادهای را به دو صورت موازی و یا شطرنجی میتوان نصب و اجرا کرد.
سجاده فرش تشریفاتی فاقد هر گونه طرح محراب میباشد و به صورت رول بافته میشود؛ به طور معمول در قسمت بالای فرش تشریفاتی مسجد یک حاشیه به منظور قرار گرفتن مهر نمازگزار وجود دارد.
به طور کلی میتوان گفت که فرش سجاده تشریفاتی در مقایسه با فرش محرابی از پرتی کمتری برخوردار است و همچنین نیاز نیست که کاملا رو به روی قبله پهن شود و همیشه به صورت مستقیم نصب میشود.
نقش مایهی اصلی فرش تشریفاتی معمولا گل و بوته و همچنین اشکال هندسی میباشد.
فرشهای سجادهای یکپارچه از چند فرش که توسط رفوگر به هم چسبیده و منسجم میشوند، تشکیل میگردد.
پس از بافت این نوع فرش سجاده، نوبت به انتقال فرشها به محل مورد نظر است که باید توسط رفوگران خبره و حرفهای تکههای قالی در جای خود قرار گرفته و به شیوهی خاصی به یکدیگر متصل شوند به طوریکه هیچ گونه اثری از محل اتصال قطعات فرش برجای نماند.
به چند دلیل از این نوع فرشها کمتر در مساجد استفاده میشود:
به چه دلیل از سجاده فرش استفاده میکنیم؟
زمانی که نمازگزاران مشغول به خواندن نماز در مسجد، نمازخانه و یا سایر اماکن متبرکه هستند، نیاز به یک محیط تکرار شونده و یکدست هست تا نمازگزاران به صورت نمادین در فضایی هماهنگ و به تقلید از یکدیگر به سوی قبله بایستند و اینچنین آنها را از دنیای مادی بیرون برای ارتباط با پروردگار بی همتا جدا کند. در واقع سجاده فرش پهن شده در مساجد و نمازخانهها، این نیاز مسلمانان را کاملا برآورده میکند.
مسجد همیشه به گونهای ساخته میشود که طاق محراب آن به جهت قبله یا همان سمت مکه باشد؛ مکه (واقع در عربستان) شهری مقدس برای همهی مسلمانان است که قبله گاه اصلی آنها یعنی کعبه در آن واقع گردیده است.
محراب نقش شده و بافته شده بر سجاده فرش به معنای دروازهی الهی است؛ میتوان گفت قسمت پایینی نقش محراب در فرش سجاده، نمادی از دنیای مادی و زمینی است و همچنین قسمت بالایی قوس منقوش در محراب سجاده فرش نمادی از دنیای روحانی و آسمانی است؛ که در واقع این دروازهی الهی مومنان را از دنیای فناپذیر زمینی به دنیای آسمانی و لایتنازل الهی منتقل میکند.
فرش محرابی باید به سمت قبله پهن گردد تا بدین ترتیب، عبادت کننده روبروی خانهی خدا قرار گیرد و متقاعد شود که نماز او در پیشگاه خداوند شنیده خواهد شد.
ابعاد فرش سجاده استاندارد چند سانتیمتر است؟
عرض فرش سجاده محرابی و تشریفاتی در حالت رول، به صورت ثابت و 125 سانتی متر است در حالی که طول آن به متراژ مسجد (از دیوار تا دیوار) مورد نظر بستگی دارد و معمولا به سفارش مشتری یا مقدار مورد نیاز مسجد بافته میشود.
اندازهی یک سجاده فرش (به صورت تک محرابی) دارای طول ثابت 125 سانتی متر و همچنین دارای عرض ثابت 63.5 سانتی متر میباشد.
شایان ذکر است که این ابعاد هم در فرش محرابی و هم در فرش تشریفاتی یکسان است.
شانه و تراکم در سجاده فرش به چه معناست؟
به طور کلی تعداد گرههای در عرض فرش سجاده را شانه میگویند. به عنوان مثال در یک فرش سجادهای 700 شانه، یعنی در هر متر از عرض آن 700 گره بافته شده است.
حال برای اینکه خود شما تشخیص بدهید که فرشتان چند شانه است، باید تعداد گره در عرض سجاده فرش (از پشت قالی) را بشمارید؛ پس برای تشخیص تعداد شانهی دقیق، میتوانید یک خط کش بردارید و 1 متر از عرض فرش را انتخاب کنید و تعداد گره یا ردیف آن را بشمارید؛
به طور مثال برای فرش 1000 شانه باید 1000 گره در یک متر عرض وجود داشته باشد (یا به صورت ساده تر میتوانید فقط تعداد گرهی 1 سانتیمتر از عرض قالی را بشمارید که در این صورت باید دارای 10 گره باشد.)
به طور کلی به تعداد گرههای موجود در طول سجاده فرش، تراکم گفته میشود. به عنوان مثال در یک فرش سجادهای با تراکم 3600، یعنی در هر متر از طول آن، تعداد 3600 پود وجود دارد.
حالا برای اینکه خودتان تشخیص بدهید که فرشتان دارای چه تراکمی است، باید تعداد پود در طول فرش سجاده (از پشت قالی) را بشمارید؛ پس برای تشخیص رنج تراکمی دقیق، میتوانید یک خط کش بردارید و 1 متر از طول قالی را انتخاب کنید و تعداد پود آن را بشمارید.
به طور مثال برای یک قالی با تراکم 3000 باید 3000 پود در یک متر طول وجود داشته باشد (یا به صورت ساده تر میتوانید فقط تعداد پود در 1 سانتیمتر از طول فرش را بشمارید که در این صورت باید دارای 30 پود باشد.)
منظور از نصب فرش سجاده چیست؟
منظور از نصب سجاده فرش همان برش، دور دوزی و زیگزاگ رول فرش سجاده در مکان متبرکه میباشد.
از آنجایی که فرشهای محرابی مساجد و نمازخانهها به صورت رولی و با عرض 125 سانتیمتر تولید میشوند، باید فرشها در مساجدی که دارای قبلهی متمایل هستند کاملا به سمت قبله پهن شوند و جاهایی از فرش سجاده که به ستون برخورد میکند، برش و دوردوزی شود تا بعدها به فرش آسیبی نرسد.
نحوهی چیدن ردیف سجاده فرشها و یا رول فرشهای محرابی، میتواند بسته به سلیقهی هیئت امنای مسجد و یا مصلی به دو صورت موازی و یا یکی در میان (که اصطلاحا شطرنجی گفته میشود) اجرا شود، که این مورد معمولا در محل قابل تغییر میباشد.
Resource: https://farshvare.com/%d8%b3%d8%ac%d8%a7%d8%af%d9%87-%d9%81%d8%b1%d8%b4/
سجاده فرش کاشان - فروش مستقیم فرش سجاده ای مساجد از کارخانه
سجاده فرش کاشان از محبوبترین فرشهای مسجد میباشد. در کاشان بالای 2000 کارخانهی فرش وجود دارد که به عنوان بزرگترین تولید کنندهی فرش ماشینی در ایران میباشد.
فرش سجاده طرح رضوان از محبوبترین و معروفترین طرحهای فرش مسجد است که در رنگبندیهای متنوع تولید میشود. فروش سجاده فرش کاشان مستقیما از کارخانه و بدون واسطه صورت میگیرد.
سجاده فرش مسجد ( فرش سجاده ای ) نمادی از وحدت و یگانه پرستی
سجاده فرش مسجد یا فرش سجاده ای به عنوان یک نمونهی بارز از جنبههای مراسم عبادت در هنر میباشد؛ این فرشهای ویژه برای نماز که تلفیقی از هنر و عبادت است، فرش نماز ، فرش محرابی ، فرش سجاده و … نیز نامیده میشود.
هنگامی که نمازگزاران در مساجد و نمازخانهها مشغول نماز خواندن هستند، نیاز به یک فضای تکرار شونده و به تقلید از یکدیگر در داخل مسجد و نمازخانه هست تا به طور نمادین مؤمنان و نمازگزاران را از دنیای بیرون برای ارتباط با خدای یگانه جدا کند. سجاده فرش یا فرش سجاده ای که برای نمازگزاران پهن می شود، در واقع این نیاز را کاملا برآورده میکند.
تاریخچهی بافت فرش سجاده ای ( سجاده فرش ) توسط مسلمانان در طول تاریخ:
در قرون وسطی، بافت فرش سجاده ای برای نماز در کشورهای اسلامی رایج شده بود، که این نشان از ارتباط و پیوند نزدیک بین دین و زندگی روزمرهی مردم داشت.
قدیمی ترین نمونههای سجاده فرش را میتوان در مینیاتورهای ایرانیان در نیمهی اول قرن چهاردهم و همچنین نیمهی اول قرن پانزدهم رویت کرد.
هنرمندان ایتالیایی دوره رنسانس در نیمهی دوم قرن 15 همچون جیووانی بلینی، ویتور کارپچو و لورنزو لوتو، فرش سجاده ترکی را بر روی بومهای خود منقوش کردهاند، که این امر موجب پارادوکس فرهنگی نادری شده بود.
فرش سجاده مسجد در قرنهای 16 و 17:
در قرنهای 16 و 17، فرش سجاده های مجلل ایرانی نمود پیدا کردند. سجاده فرش ها هم در کارگاههای بزرگ با استفاده از الگوهای هنرمندان و هم در خانههای روستایی توسط مردم عادی بافته میشدند. اما هر کسی که این فرش سجاده ای را میبافت – چه یک بافندهی حرفهای و چه یک خانم خانه دار عادی در حومهی دورافتاده – همیشه یک جزء اجباری و جدانشدنی را در برداشت و آن قوس یا طاقی بود که بر روی فرش محرابی مسجد به تصویر کشیده میشد؛ این قوس برگرفته از طاق محراب و یا فرورفتگی در دیوار محراب به عنوان جایگاه اصلی در مسجد بود که نمازگزاران به سوی آن نماز خود را به پا میداشتند.
طرحهای سجاده فرش یا فرش سجاده ای امروزی:
فرش مسجد امروزی به صورت رول سجاده فرش و به صورت پیوسته و پشت سرهم بافته میشود؛ این رولها توسط نصاب در داخل مسجد نصب میشود و هر جایی که نیاز باشد مثل ستونها، فرش سجاده ای برش خورده و دوردوزی میگردد. نمونه رول فرش محرابی مسجدی: